Compassie in Cocreatie

Cocreation@Work is een radicaal vraaggestuurd trimesterprogramma op post-HBO niveau, door, voor en met mensen met een actueel verlangen: “hoe kan ik in mijn werk een eigentijdse bijdrage leveren om de samenleving te verduurzamen en te versterken?”. Een reis voor nieuwsgierige leiders, koerszoekers, creatieve twijfelaars die voelen dat NU beroepshalve het moment is om aan ‘een nieuwe ronde’ te beginnen, met transitiekunde, (zelf-) bewustzijnsonderzoek en cocreatie als belangrijke richtingaanwijzers.

Na de succesvolle Postdoctorale (jaar-)Opleiding Cocreatie en Cocreatiewetenschappen in 2004, ontworpen door mij, toen nog vanuit Triple I-S (toen nog geen zelfstandige organisatie, maar als ‘project’ van Stichting Milieubewustzijn waar ik directeur van was; 1996-2005) vonden nog geregeld individuele maatwerktrajecten plaats, en werd vooral ingezet op de PRAKTIJK van vernieuwende voorbeelden van cocreatieprojecten gericht op meervoudige waardecreatie. Toen er een duidelijke vraag om weer zo’n soort opleiding binnenkwam bij mij  – vanuit verschillende mensen die in verschillende organisaties werkten, danwel als zelfstandige – bleek dat de inhoud nog steeds ijzersterk is en niet veel update behoefde. Het behelst nu geen jaar, maar een groepstraject van 7 x 1 dag, en 5 individuele coachings van 1,5 uur. En hoe kan het ook anders: een samenwerkingsproject tussen Stichting Triple I-S (zie http://www.cocratos.nl/) en Compas-sie in Cocreatie!

Na de eerste lichting in april 2015 die naar grote tevredenheid van de deelnemers geeindigd is, volgde mooie tweede en derde lichtingen in 2016 en 2017.  Alle reden om van januari tot april 2018 weer een nieuwe groep te laten starten met Cocreation@Work. Thans, in sept-dec 2020 vindt er een maatwerktraining Cocreation@Work plaats voor het Team van de kersverse Cooperatie de Groene Hub, in samenwerking met Stichting Cocratos. Voor meer informatie: zie https://www.cocratos.nl/opleiding/. Geïnteresseerd? Stuur een mail naar anne.stijkel@cocreatie.nl.

In de aanloop naar de volgende lichting Cocreation@Work worden ‘Teasers’ aangeboden, zoals duurzaam anders organiseren. Maar je kunt ook voor de zomerse Transitiecoaching “Vaar je VRIJ!” gaan, in mei en juni 2018. In principe 3-daags, maar andere opties zijn ook mogelijk. Op 5 mei 2015 begon de eerste tocht. YES! Als je de driedaagse “Vaar je VRIJ” hebt doorlopen, geeft dat ook nog eens korting van 200 Euro op Cocreation@Work. Nooit weg, toch? Voor meer informatie over “Vaar je VRIJ!”: klik hier. Wil je in 2018 ook zo’n tocht? Meld je bij mij. Gewoon ‘een pas op de plaats’ in de haven van Durgerdam, met een korte eenmalige FLOW-coaching van 1 uur kan ook: gewoon ‘een goed gesprek aan boord’; workshop 1 op 1.

Trauma Healing middels ‘Somatic Experiencing (SE)’, hoe gaat dat? Biologische mechanismen (met name overweldigende ervaringen zoals een ongeluk, een overval of een ziekte van jezelf of van je partner of kind) kunnen in het zenuwstelsel sporen achterlaten. Ze frustreren soms meer dan je lief is, als het gaat om werkelijk VRIJ zijn en in vrijheid keuzes te kunnen maken, om als volwaardig medeschepper jouw steentje bij te dragen aan de wereld om je heen. Dat heb ik ook uit eigen ervaring ondervonden, en dat trok mij dan ook in 2008 naar deze SE-opleiding, welke ik in november 2011 met goed gevolg afrondde.

Inmiddels integreer ik de SE-tools in de coachingtak van Compas-sie in Cocreatie op geheel eigen wijze: speciaal voor mensen die hun passie willen leven, maar daarbij regelmatig op oude pijnpunten stuiten die erom vragen om onderzocht, herkend, erkend en geheeld te worden. Dit kan door heronderhandeling met dat wat nog afgemaakt wil worden in het zenuwstelsel aan Fight, Flight of Freeze. Lees er meer over bij http://www.traumahealing.nl of laat je inspireren door onderstaand filmpje van de grondlegger van SE: Dr. Peter Levine.

Welkom voor een kennismakingssessie!

In de mooiste organisaties kan op een bepaald moment ‘de vlam in de pan’ slaan. Het is dan de kunst om liefdevol te kijken naar dat wat er – in termen van ontwikkeling, differentiatie en verval – aan de orde is, zowel bij ieder individueel als bij de organisatie als geheel. Hierbij wordt uitgegaan van de organisatie als levend systeem, als organisme. Is de organisatie toe aan een ontwikkelingssprong, maar zitten er culturele of structurele barrieres in de weg, of lijkt het er meer op dat een bepaalde cyclus ‘klaar’ is? Op dat moment komt het er op aan om in alle eerlijkheid te ‘delen’ in verwarring, gericht op samen ontwarren. Uit chaos kan een hogere orde ontstaan, maar ja, garanties worden niet gegeven. Een risicovolle onderneming dus! Desintegratie is deel van het proces dat leven (en doodgaan) heet. Hulp bij dat proces van ontwarring kan essentieel zijn, zodat er mag ontstaan wat er wil ontstaan, en mag vergaan wat er moet vergaan. En dan is wellicht de uitdaging: ‘de kunst van het ontbinden’ en het kunnen loslaten en afscheid nemen van een beeld, een droom, een vertrouwdheid, zodat er geen nodeloze schade en pijn ontstaat. Zo’n proces is met recht onthecht van het resultaat. Verschillende organisaties gingen je voor… De winst? Groot! De zin van werk en leven… Welkom!

Ook aan te raden voor mensen die hun (werk/vriendschap/liefdes)relatie op een hoger niveau willen brengen. We werken in 1 of meer gesprekken toe naar een gezamenlijk ritueel, genaamd “VUUR je Vrij”!

Het begon allemaal in juni 2019: Kate Raworth zou in het kader van “We make the City 2019” naar Zuidoost komen. Als ‘fan’ van ‘haar’ Donut Economie zag ik ineens kansen om Kate aan ‘ons’ te koppelen: “hoe kunnen we de Donut Economie een praktische vertaalslag geven?” Na enig puzzelen viel het idee van ‘de Donut-Deal’ mij in: ‘de binnenkant’ van de Donut (het sociaal fundament) verbinden met ‘de buitenkant’ (het ecologisch plafond), en dat dan ook met meerdere organisaties samen.

Wij waren sinds het project SAMENredzaam al in contact met Stichting Pracht en Kracht, want die wilde nog steeds graag toewerken naar lokale economie. Zij hadden een groep naaisters, wij – in het kader van het project “GroengasQuickFit” (mei 2019-dec 2020) het idee van gordijnen isoleren om ‘de warmte binnen te houden’. 1 + 1 werd 3! Deel uitmaken van een netwerk, leren, werken en tegelijkertijd de energierekening omlaag en minder aardgas gebruiken: wat een schitterende koppelkansen!

En zo werd de 1e Donut-Deal ‘Smart Window Dressing’ geboren, op 20 juni 2019. Kate stond met tranen in  haar ogen vanwege deze mooie praktische vertaalslag. Zij ondertekende deze 1e DONUT DEAL, wetend dat we van plan waren er nog meer te laten volgen. Inmiddels (nov 2020) werken we aan de 4e Donut Deal. Ook de stad Amsterdam, sinds april 2020 officieel Donut-stad, heeft de ambitie om voor 2025 wel 20 Donut Deals mogelijk te maken. Lees er meer over op www.groenehub.org.  De Groene Hub als doe- en leergemeenschap die inmiddels ook daadwerkelijk een Cooperatie is geworden, zodat leren en werken steeds verbonden zijn. Layana Mokoginta schreef er ook een mooi artikel over, voor professionals in die sociale woningbouw: https://www.renda.nl/een-donut-project-in-amsterdam-zuidoost.

Meer informatie op slimwonengaasperdam.nl

Als bewoonster en professional ben ik met Compas-sie in Cocreatie ingehuurd door Stadsdeel Zuidoost om Besmettelijke Buurtkracht 2.0 vorm te geven. Ik deed dit project samen met Frank Boon, die nog voor Wij krijgen Kippen in Zuid actief is. In de wintermaanden van 2014 werden alom tafelsessies gehouden om elkaar te activeren in verduurzamen. Er zijn van dit proces al een paar mooie filmpjes gemaakt, 1 bij de start:

1 na 2 maanden:

Op 21 maart 2015 werd een SLIMMe markt gehouden in Buurthuis Holendrecht. Met mooie kraampjes, verhalen en demo’s van hoe we met elkaar SLIM kunnen verduurzamen in ons wonen EN in ons (samen)leven. Ook die is verfilmd. Bovendien hebben we mooie folders gemaakt met de ‘learnings’ van deze pilot, op een zelfde manier vormgegeven als de ‘learnings’ van SAMENredzaam. Beide projecten ‘ verknopen’ we vanaf nu zoveel mogelijk.

En als klap op de vuurpijl kregen we ook nog op 16 April jl. de P-NUTS mooiste idee Award 2015 voor ons BUURTzoekt WARMTE project, als onderdeel van Besmettelijke BUURTkracht 2.0 & SLIMwonenGaasperdam. Zie www.p-nuts.nu en www.slimwonengaasperdam.nl voor meer details.

Sinds 21 maart 2016 is Besmettelijke BUURTkracht resp. SLIMwonenGaasperdam integraal opgenomen in de BUURTcooperatie SAMENredzaam i.o. Lees er meer over op http://www.samenredzaam.nu

Filmpje BUURTzoektWARMTE.

Een initiatief van Compas-sie in Cocreatie i.s.m. Stichting Triple I-S. Voor 100% gepinspireerd op BOERzoektBUUR, namelijk de stadse variant en breder toepasbaar dan alleen voorfinanciering van zonnepanelen. Onderstaand filmpje legt het in 1,5 minuut uit. Mooi voorbeeld van meervoudige waardecreatie, samen EN gedeeld!

Of bekijk hieronder de Pep talk in Enschede door Anne Stijkel.

GeldGROENwassen is inmiddels als pilot, gefinancierd door Stichting DOEN, afgesloten. De pilot wordt als geslaagd beschouwd, zij het dat het minder goed van de grond kwam dan BOERzoektBUUR, omdat de winst voor deelnemende bedrijven minder evident is dan bij boeren. Inmiddels gaat het zelforganiserend door, net als BOERzoektBUUR en zijn de eerste betalende bedrijven (eenmalig 500 Euro ex BTW) en de eerste betaalde licentie overeenkomst een feit! BOERzoektBUUR en geldGROENwassen hebben wij ook als casus mee beschreven in het boek “Nieuwe Business Modellen, werken aan waardecreatie” van prof. Jan Jonker et al., uitgekomen in november 2014.

Een aantal GROENwassers in onderstaand filmpje aan het woord.

Filmpje combi

Zie voor meer informatie, filmpjes etc., zie de archief-site geldgroenwassen.nu. Deze wordt sinds medio 2017 niet meer bijgehouden. Voor het laatste nieuws: kijk op http://www.cocratos.nl/geldgroenwassen/

BoerZOEKTbuurvoorZONNEPANELEN is ooit begonnen als pilotproject in het kader van BoerENbuur, dat in 2006 en 2007 is vormgegeven door CLM, Triple I-S, Compas(sie) in Cocreatie en Schepjeleven, om een duurzame verbinding tot stand te brengen tussen boeren en buren, middels trainingen, begeleiding, conceptontwikkeling, en netwerkondersteuning voor boerENbuurbedrijven (thans 30-35). 1 van de concepten heeft betrekking op gerichte voorfinanciering door consumenten, buren genaamd. Op de Henricushoeve in Beneden-Leeuwen is het concept van zonnepanelen op de boerderij middels voorfinanciering door buren ontwikkeld, in ruil voor produkten en diensten. Dankzij de SDE-subsidieregeling in voorjaar 2008 werd de tijd rijp voor (1) implementatie, (2) opschaling op 15 boerENbuurbedrijven, en (3) leren van voorfinancieren. Vandaar het pilotproject boerZOEKTbuurvoorZONNEPANELEN. Een adequaat antwoord op zowel de huidige credietcrisis als de klimaat problematiek! Op 14 september 2008 werd het project gelanceerd op Stadsboerderij Almere. Ik was samen met Henk Hoefnagel van de Henricushoeve initiator van dit project en tevens projectleider vanuit Triple I-S. Het gaat nog steeds zelforganiserend door. Vraag naar de voorwaarden.

Hieronder een filmpje van de TEDx over BOERzoektBUUR.

Nog een filmpje.

Op 10 december 2009 werden de ‘lessons learned’ onthuld, in de Balie in Amsterdam, tijdens de conferentie ‘EnergieLokaal’. Na deze tijd zijn in 2010 nog eens een aantal Branbantse boeren van start gegaan mbv een subsidie van het Landbouw innovatiefonds Brabant. Ook zijn 2 nieuwe concepten ontwikkeld:

1) ENERGIEvan boerENbuur (2010)
Sinds september 2010 ‘werkend’; boer en burgers investeerden samen in een PV installatie op het dak van de boer; met zon-aandelen van 3.000 Euro ex BTW, met Greenchoice als administrateur van de oogst (tussen de 900 en 1000 kWh/jr per aandeel, gedurende 25 jaar; daarna vallen de panelen aan de boer toe; meerdere aandelen pp mogelijk; boer max 49%). Alle deelnemers zijn dus klant van Greenchoice. Greenchoice saldeert alsof de energie op eigen dak wordt opgewekt. De Belastingdienst heeft inmiddels aangegeven niet akkoord te gaan met deze constructie. Er moet gewoon energiebelasting worden geheven. Greenchoice heeft aangegeven niet namens ons een gerechtelijke procedure te willen starten. Greenchoice betaalt nu wel de energiebelasting – in ieder geval tot december 2012 – in afwachting van de zelfleveringconstructie. Met ENERGIEvanboerENbuur is ook de P-NUTS Award 2011 gewonnen.  Inmiddels is de constructie begin 2016 ontbonden, omdat de Minister er een stokje voor stak. De postcoderoosregeling is een ingewikkeld bureaucratisch alternatief waar nu uiteindelijk wel mee te werken valt. Trekkende organisatie: Stichting Triple I-S ism Compas-sie in Cocreatie. Contactpersoon: Dr. Anne Stijkel.

2) BEDRIJFzoektBUUR (2011):
Een combinatie tussen een BEDRIJF met geld maar zonder dak, met een BUUR (particulier woonhuis) met dak zonder geld. BEDRIJF investeert in de panelen op het dak van de buur, BUUR profiteert mee. Bedrijf kan gebruik maken van EIA, buur kan salderen met eigen stroomrekening. Vooral aantrekkelijk voor ZZP-ers. Op 21 december 2011 voor het eerst beproefd.
Inmiddels navolgbaar voor iedereen, ook voor grotere bedrijven, met hun medewerkers of klanten. Overeenkomst is ‘open source’ beschikbaar. Uit de koker van Stichting Triple I-S & Compas-sie in Cocreatie, deze keer ook i.s.m. Wij krijgen Kippen (zie onder).

De verwachting is dat er in de toekomst nog meer loten uit de stam van BOERzoektBUUR zullen groeien, met wie ook maar. Compas-sie in Cocreatie is er klaar voor! Mocht je een idee hebben dat hierop aan sluit: welkom! Zo ligt er nu een uitnodiging om in juni 2018 voor een internationale onderzoeksgrpeo een dagdeel te vullen met lessen over dit Nieuwe Business Model. (ja, ja, 10 jaar oud!). Zie ook http://www.cocratos.nl/boerzoektbuur/

Welzijnsorganisatie Divers uit Den Bosch vroeg Anne Stijkel eind 2017 om hulp bij het lessen trekken uit een nieuw project dat in 2016 op hun af was gekomen. Het betrof het project “More Than Refugees” rond de vraag: hoe maak je een project zelforganiserend, zo dat startsubsidie verandert in betaalde opdrachten die een passend antwoord zijn op de huidige maatschappelijke vraagstukken?  Dat leverde een paar boeiende leersessies op met de projectleiders EN een boeiende kennisdeelsessie met de andere wijkwerkers: 8 sleutels die breder toepasbaar bleken. Voor Divers smaakt dit naar meer, die bouwen hier nu breder op voort. Benieuwd naar de sleutels? Klik hier. Ook behoefte aan zo’n leertraject rond ‘eigen’ thema’s in welzijn en zorg; maar onderwijs, voedsel, wonen, vervoer, energie kan ook….? Mail naar anne.stijkel@cocreatie.nl.

Cocreatieproces in opdracht van Groengebied Amstelland.
Download hier het eindrapport.

Inmiddels heeft Compas-sie in Cocreatie in samenwerking met Stichting Triple I-S  twee studentenprojecten begeleid (Master Sustainability Studies; 2 x 7 studenten, gedurende 2 maanden; van september tot november 2014) om een aantal van de voorgestelde ideeën wetenschappelijk verder te onderbouwen. Klik voor de verslagen hier (de ‘land’-groep) en hier (de ‘water’-groep). Het ligt sindsdien weer in handen van Groengebied Amstelland of er nog een derde cocreatiesessie volgt om tot concrete stappen te komen.

Wmo
In 2006 is de Wmo ontstaan, een wet die vanwege de uit de hand lopende Zorgkosten in het leven is geroepen, met als doel: “uit de verzorgingsstaat naar de participatieve samenleving”. Daarin speelt ‘civil society’ een belangrijke rol. Iedereen doet mee. Maar ook: burgers moeten meer voor elkaar en hun leefomgeving gaan betekenen. Dat vereist omdenken en omdoen.

In Amsterdam Zuidoost werd in maart 2008 de eerste Wmo-Adviesraad geinstalleerd, bestaande uit en brede groep van bewoners en gebruikers van Zorg en Welzijn. Onafhankelijk voorzitter werd Anne Stijkel, op persoonlijke titel. Al spoedig werd een website ontwikkeld waar de adviezen op verschenen. Zie http://zuidoost.wmo-adviesraadamsterdam.nl/

Na een paar jaar werd ondersteuning gezocht voor het voorbereiden van de vergaderingen en het schrijven van gevraagde en ongevraagde adviezen aan het Stadsdeelbestuur. Die ondersteuning werd gevonden in Compas-sie in Cocreatie. Na ruim 4 boeiende jaren van adviseren en mee-ontwerpen in samenredzaamheid vond Anne Stijkel het – na 25 adviezen – tijd worden om te stoppen, zowel als voorzitter als met de ondersteuning. Bij de mini-conferentie ‘Sleutelen aan Samenredzaamheid’, o.a. ter ere van haar afscheid, op 21 juni 2012 werd Anne Stijkel door het Stadsdeelbestuur bekroond met een oorkonde van verdienste. “Als blijk van waardering voor uw inzet als voorzitter van de Wmo-Adviesraad Zuidoost om aandacht te vragen in ons beleid voor bewoners die ondersteuning nodig hebben om volwaardig mee te doen aan de samenleving. De Wmo-Adviesraad heeft zich onder uw inspirerende voorzitterschap ontwikkeld tot een gewaardeerde en belangrijke gesprekspartner op het gebied van Zorg en Samenredzaamheid.” Een heuse kroon op het werk!

Omdat Zorg en Welzijn, maar zeker het thema ‘Samenredzaam’ erg op het lijf geschreven is van Anne Stijkel (en waarin ook haar andere expertise in energie en in landbouw samenkomt), past hier de open uitnodiging aan ieder(e organisatie) die met deze transitie aan de gang wil of in deze transitie een verdieping wil bereiken hierin een samenwerking met Compas-sie in Cocreatie aan te gaan.

SAMENredzaam
Oorspronkelijk begonnen als pilotproject van de Wmo-Adviesraad. In opdracht van Centrale Stad. Meer informatie op samenredzaam.nu

In december 2014 werd de Slotconferentie van deze pilot gehouden en zijn de belangrijkste lessen die geleerd zijn uit deze pilot breed gecommuniceerd. Zie het filmpje op de site van SAMENredzaam, als ook het eindverslag.

Van september 2015 tot april 2016 is SAMENredzaam ‘geborgd’ dankzij subsidie van Stadsdeel Zuidoost. Er werden 4 groepen nieuwe kwartiermakers opgeleid en er werd toegewerkt naar een cooperatie SAMENredzaam. Zie voor het vervolg: samenredzaam.nu. Helaas is de financiering echter gestopt, omdat het stadsdeel geen geld meer had, waardoor de coöperatie vooralsnog alleen op projectbasis en informeel doorgaat.

Filmpje SAMENredzaam

Impressie dialoogbijeenkomst

Transitie Hulp bij huishouden
In oktober 2014 werd Compas-sie in Cocreatie gevraagd door de gemeente om (1) een verkenning uit te voeren bij de aanbieders over hoe de bezuinigingen in de zorg op het gebied van Hulp bij Huishouden opgevangen zouden kunnen worden, en (2) te komen tot 5 innovatieve ideeën die bij wijze van experiment dan in 2015 uitgevoerd zouden kunnen worden. Compas-sie in Cocreatie heeft ervoor gekozen om deze verkenning samen te doen met deelnemers uit de SAMENredzaamgroep (co-trainster Annyk Haveman en kwartiermaker Erik de Wolf), om op die manier zoveel mogelijk van het omdenken en van de praktische lessen in te bouwen in de verkenning en de experimenten. Voor het eindverslag: klik hier!
In 2015 werd een aantal van deze experimenten nog nader uitgewerkt. Compas-sie in Cocreatie was daarbij betrokken.

Dit 2 jarig doe- en leerproject is in 2010, gestart door Pauline Westendorp van NEWNRG die haar droom gerealiseerd wil zien: heel de wereld op schone energie, te beginnen in Stadsdeel Zuid van Amsterdam! Zij kreeg het – samen met ons – voor elkaar om een mooie nationale subsidie in de wacht te slepen uit de pot van het Innovatieprogramma Klimaatneutrale Steden (IKS), voor het project ‘Wij krijgen Kippen’. ‘Wij krijgen Kippen’ als doe- en leerproject doet dit door bottom-up 50 initiatieven van burgers en bedrijven te ondersteunen in hun wens om samen lokaal duurzame energie op te wekken (zie http://www.wijkrijgenkippen.nl).

Compas-sie in Cocreatie bleek een belangrijke inhoudelijke samenwerkingspartner waar het op leren aankomt (in dit geval: proces- en systeeminnovaties identificeren en daarover communiceren), vanwege haar theoretische en praktische ervaring in diverse pionierprojecten waarin samenwerking, cocreatie en duurzaamheid samenkomen. Vanwege deze deelname in ‘Wij krijgen Kippen’ vloeit de kennis uit o.a. BOERzoektBUUR, ENERGIEvan BOERenBUUR en BEDRIJFzoektBUUR ook regelrecht door naar Amsterdamse groepen die voor Zon op Amsterdamse daken willen gaan, zoals bij Arsenal (zie promofilmpje Wij krijgen Kippen (zie onder), met wethouder Joep Blaas als ambassadeur voor dit idee van zelflevering: http://www.wijkrijgenkippen.nl/over-wij-krijgen-kippen/iks-project/ ).

Op 12/12/12 werd – aan het slot van het VN-jaar van de Coöperaties – het project met een groot feest afgesloten. Daarin werden ook de ‘lessons learned’ gepresenteerd, en werden voor de derde maal P-NUTSprijzen uitgedeeld (zie naast de wij krijgen kippen –site ook http://www.p-nuts.nu/).

Sinds de nationale pilot maakt Stadsdeel Zuid het mogelijk  dat er nog steeds  tweewekelijks ontbijtjes en exportsessies worden gehouden. Zie de site

Filmpje Wij Krijgen Kippen

Filmpje BOERzoektBUUR in de stad?

In november 2005 vond een 3-daagse Europese Workshop plaats over ’moving worldviews: reshaping sciences, policies and practices for endogenous sustainable development’, georganiseerd door Compas, van ETC (zie www.compasnet.org), in samenwerking met o.a. Triple I-S/Anne Stijkel (zie http://www.cocratos.nl/). Download hier de workshopbrochure alsmede de rol van cocreatie in dezen, van Anne Stijkel, en de rol van de economie in dezen, van Gerwin Verschuur en Anne Stijkel. Inmiddels is er ook een boek met proceedings uitgegeven door Compas. U kunt het daar opvragen. Ook voor de vervolgconferentie in oktober 2007 in Geneve over Biocultural Diversity heeft Anne Stijkel weer een artikel bijgedragen, ditmaal over ‘inclusionality’.